Beknopt overzicht van de Rif-geschiedenis
De Rif is een gebied in het noorden van Afrika tussen de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee. Kenmerkend voor het gebied is het gebergte maar het kent ook vlaktes waar traditionele landbouw wordt bedreven.
Dit geografische gebied vormt een historische en soevereine eenheid. Zo werd er al in de Romeinse tijd melding gemaakt van een zelfstandig bestuurd Mauretania Tingitana. Dit is de oudst bekende zelfstandige ‘Riffijnse staat’, ook al viel het onder de Romeinse invloedssfeer. Deze staat bestond van de 1ste eeuw tot en met de 7de eeuw na Christus. Na de inval van de Vandalen uit Oost-Germania en daarna de invasies en kolonisatie van de Omajjaden uit het Midden-Oosten, hield deze staat op te bestaan.
De bevolking van dit gebied kent een eigen taal: het Tarifect met een eigen alfabet bestaande uit Amazigh karakters (het Tifinagh) of uit Latijnse karakters. Tarifect is een variant van de Amazigh taal dat in hele Tamazgha (Noord-Afrika) wordt gesproken.
Inwoners van de Rif noemen zich Imazighen (meervoud van het enkelvoud Amazigh), ook noemen ze zich Arifi enkelvoud, meervoud: Irifeyyen.
Strategische ligging
De Rif is strategisch gelegen namelijk op een steenworp afstand van Europa, op een afstand van ongeveer 14 kilometer in de straat van Gibraltar. Dit is tevens het verbindingspunt tussen de Atlantische Oceaan en de Alboránzee, die op zijn beurt weer overgaat in de Middellandse Zee. De oude Grieken noemden de engte tussen de beide rotsige kapen de Zuilen van Hercules die het einde van de wereld markeerden. Voor de Grieken werd deze straat door de Feniciërs al aangeduid als de Zuilen van Melqart. Rond het jaar 710 AD stak het ‘islamitische leger’ onder aanvoering van Tarik ibn Ziyad en in opdracht van Musa bin Nusayr de straat van Gibraltar over vanuit Noord-Afrika om Spanje te veroveren. Het Arabische Jabal Tarik (berg van Tarik) werd verbasterd tot ‘Gibraltar’.
De Rif bevindt zich dus op een zeer belangrijke zeeroute tussen vier continenten: Amerika, Afrika, Azië en Europa. Om die reden hadden veel mogendheden gedurende de geschiedenis ‘belangstelling’ voor de regio. Zoals eerder vermeld, toonden de Omajjaden als een van de eersten belangstelling voor deze regio. De Riffijnen waren tegen deze bezetting van de Omajjaden, kwamen in opstand en hebben eigen staten gesticht zoals Nekour die rond het jaar 710 werd gesticht met als hoofdstad Temsaman. Later, in het jaar 1636 richten de Riffijnen de staat ‘Iaarrassen’ op. Maar ook deze staat zou aangevallen worden door een koloniale alliantie van Groot-Brittannië, Frankrijk en Spanje, samen met de Alaouieten dynastie.
Koloniale Tijd
De Rif werd gedurende de geschiedenis door verschillende mogendheden bezet. Tegen deze bezetter is men keer op keer in verzet gekomen. Zo is er oorlog gevoerd tegen Portugal, Spanje, Frankrijk en de sultans van Fes en Marrakesh.
De Rif stond dan ook centraal in veel internationale conflicten en koloniale machtsstrijden. Zo werd de Rif in het begin van de 20ste eeuw onder Spaanse bezetting (protectoraat) geplaatst. Spanje heeft tot op heden de Riffijnse kuststeden Ceuta en Melilla en meerdere eilandengroepen in de Middellandse Zee zoals Chafarinas en het Badis-eiland onder haar bestuur.
Ook tegen deze koloniale bezetting die tot stand kwam met steun van Frankrijk en in collaboratie met het Marokkaanse sultanaat, kwamen de Riffijnen in verzet. De Rif leverde hevige strijd en tijdens deze oorlog zijn er enorme nederlagen aan het Spaanse leger toegebracht zoals bij de veldslag van Anoual in juli 1921.
Een eigen republiek
Op 18 september 1921 werd onder leiding van Mohammed ben Abdelkrim al Khattabi (1882–1963), de Riffijnse staat (de Rif republiek) uitgeroepen. Een staat met een eigen regering, parlement, volkslied, munteenheid, postzegel, leger etc.
Voor de Europese koloniale mogendheden vormde deze jonge Riffijnse staat een bedreiging omdat het uitroepen van een onafhankelijke staat door de Riffijnen door andere bezette volkeren als voorbeeld en inspiratiebron voor een onafhankelijkheidsstrijd kon dienen. Om die reden vormde Spanje, ‘Marokko’, Duitsland en Frankrijk een internationale coalitie tegen de Rif. Duitsland leverde gifgas en Frankrijk stuurde samen met Spanje en Marokko zo’n half miljoen soldaten naar de Rif.
Tijdens deze oorlog, die duurde van 1921 tot 1927, deinsde deze coalitie er niet voor terug om gifgas in te zetten tegen ongewapende burgers. Daarop richtte de president van de Rif, Mohammed ben Abdelkrim al Khattabi, zich tot de internationale gemeenschap, maar daaruit kwam geen enkele reactie.
Daarom zag hij zich gedwongen om zich in 1926 over te geven aan Frankrijk, die hem vervolgens naar Réunion, een eiland in de Indische Oceaan, verbande. Daarna viel de Rif grotendeels onder Spaans en voor een deel onder Frans bestuur.
Marokkaans gezag
In 1956 werd de Rif overgedragen aan Marokko. Dit gebeurde op basis van geheime akkoorden tussen de Alaouieten, Spanje en Frankrijk, zonder de Riffijnen daar zelf in te kennen. De president van de Rif republiek in ballingschap Abdelkrim al Khattabi was tegen deze nieuwe bezetting van de Rif.
De vestiging van het Marokkaanse gezag in de Rif creëerde spanningen onder de Riffijnen. Dit werd veroorzaakt doordat Marokko Riffijnse functionarissen verving door nieuwe Marokkaanse ambtenaren die zich feodaal gedroegen.
Dit mondde uiteindelijk uit in de volksopstand van 1958 en 1959. Deze opstand werd meedogenloos neergeslagen, waarbij het Marokkaanse gezag massamoorden, verkrachtingen en het vernielen van gewassen niet schuwde. Marokko zou gebruik hebben gemaakt van napalm. De Rif werd in 1958 tot militair gebied verklaard door middel van een koninklijk decreet.
Na deze slachting heeft het Marokkaanse regime de Rif bewust economisch achtergesteld: er werd niet geïnvesteerd, geen fabrieken gebouwd, geen werkgelegenheid gecreëerd met als gevolg dat Riffijnen gedwongen werden om te emigreren. Als direct gevolg hiervan leven tegenwoordig ruim drie miljoen Riffijnen in het buitenland, het grootste deel in Europa voornamelijk in Spanje, Frankrijk, Nederland, België en Duitsland.
Maar deze migratie ging niet zonder slag of stoot, het Marokkaanse regime weigerde namelijk de Riffijnen paspoorten te verstrekken. Om aan paspoorten te komen moesten steekpenningen worden betaald aan tussenpersonen en Marokkaanse ambtenaren. Een andere manier was eerst op de bedevaart te gaan naar Saudi-Arabië zodat men daarvoor uitreispapieren ontving.
Actuele geschiedenis
Sinds 1956 heeft het Marokkaanse regime vele misdaden jegens de Riffijnse bevolking gepleegd en deze gaan tot op de dag van vandaag nog steeds door.
- In 1984 is een opstand van betogers in de Rif, die vreedzaam demonstreerden tegen prijsverhogingen van belangrijke levensmiddelen, bloedig neergeslagen. Daarbij vielen vele doden en gewonden, ook zijn veel Riffijnen gevlucht voor de Marokkaanse vernederingen en bloedige repressie. Er zijn massagraven in Al Hoceima en Nador gevonden die van die tijd dateren.
- Tijdens de 20 februari beweging in 2011 zijn 5 jongeren om het leven gebracht in Al Hoceima. Nabestaanden wijzen met de vinger naar het regime.
- In 2015 werd het onthoofde lichaam van de rapper en activist Rifinox (Houssain Belkich) in de regio Nador gevonden. Het regime wordt door Riffijnse mensenrechtenactivisten verantwoordelijk gehouden voor deze macabere moord.
- Op 28 oktober 2016 werd de 31-jarige vishandelaar Muhsin Fikri door Marokkaanse ambtenaren vermorzeld in een vuilniswagen. Deze moord werd het symbool voor het onrecht en de vernederingen die de Riffijnen dagelijks ondergaan. De bevolking reageerde meteen en massaal. Dit resulteerde in de zogenaamde Hirakbeweging die eiste door middel van wekelijkse protesten: een eind aan de militarisering van de Rif, een eind aan de vernedering, de minachting voor en het doden van de Riffijnen.
- Na maandenlang de protesten genegeerd te hebben reageerde het Marokkaanse regime in mei 2017 op de eisen van de Hirak met een bloedige repressie, meer dan duizend Riffijnen zijn op een criminele wijze ontvoerd: de huisdeuren zijn ’s nachts geforceerd, slachtoffers zijn in het bijzijn van hun gezinsleden naar onbekende bestemming gebracht en gefolterd.
- De woordvoerder van de protesten Nasser Zefzafi is tijdens zijn ontvoering door Marokkaanse agenten verkracht en zij hebben op hem geürineerd. Aangekomen op het politiebureau is hij net als vele andere activisten naakt gefilmd en is er zonder toestemming DNA-materiaal afgenomen.
- Ook bij dit staatsgeweld zijn doden gevallen, de 22-jarige Imad El Attabi is door een politiekogel omgebracht tijdens de demonstratie van 20 juli 2017 in Al Hoceima. Hier is veel traangas gebruikt en door de gevolgen daarvan is de taxichauffeur Abdelhafid El Haddad is overleden.
- Veel Riffijnse demonstranten, ook minderjarigen, zijn opgeroepen zich tot het politiebureau te wenden, waar zij werden bedreigd en vernederd om vervolgens te worden gedwongen een verklaring te ondertekenen waarin zij beloofden niet te demonstreren. Meer dan duizend Riffijnen zijn veroordeeld in schijnprocessen tot gevangenisstraffen variërend van een paar maanden tot 20 jaar celstraf, onder hen bevonden zich meerdere activisten zoals Nasser Zefzafi, Mohamed Jalloul, Nabil Ahemjik etc.
Als gevolg van deze grove schendingen van mensenrechten zijn duizenden Riffijnen hun vaderland ontvlucht. En nog steeds proberen vooral veel jongeren naar Europa te vluchten om te ontsnappen aan het Marokkaanse schrikbewind. Onder hen bevinden zich echter ook vrouwen en kinderen. Een nieuw fenomeen is dat nu hele gezinnen de Rif trachten te ontvluchten. Mochten zij Europa bereiken dan komt er nog geen eind aan hun lijdensweg. Doordat zij veelal verdwijnen in de illegaliteit, belanden zij in erbarmelijke omstandigheden. De vluchtelingenstroom duurt tot op heden voort en aan het leed van de Rif komt geen eind.
Bronnen:
De Rif, Encyclopædia Britannica, Engels
Riffijnse taal, Encyclopédie Berbère, Frans
Tijdlijn Rif-oorlog 1921–1926, Engels
Spanje bevoorraadde haar leger in de Rif met tanks, 1925
Reportage over Mohammed Abdelkrim El Khattabi, Frans, Nederlands
Getuigenis van een piloot over bombarderen van Rif in 1958, Arabisch, Nederlands
Franse leger beschiet de Riffijnen in 1955
Sultan van Marokko viert in Parijs de val van de Rif-republiek, 1926
