Een moskee als machtsvertoon en bron van inkomsten van de staat
Langs de kust van Casablanca aan de Atlantische Oceaan staat de gigantische Hassan II moskee, de enige functionerende moskee in Marokko die voor niet-moslims toegankelijk is. Toegang is wel tegen betaling. Wat is het verhaal achter het verhaal van deze moskee?
Eén van de grootste moskeeën ter wereld, de Hassan II moskee bevindt zich in de economische hoofdstad van Marokko Casablanca. Hij is ontworpen door de Franse architect Michel Pinseau en gebouwd door een eveneens Franse groep Bouygues. De werkzaamheden duurden zeven jaar, het startsein werd op 12 juli 1986 gegeven en de inhuldiging vond plaats op 30 augustus 1993. De bouw is gerealiseerde onder supervisie van de minister van Binnenlandse Zaken Driss Basri (1938–2007).
Deze moskee heeft een oppervlakte van 20.000 m2 en een minaret van 200 m hoog. De moskee biedt ruimte voor maximaal 105.000 gelovigen die samenkomen voor gebed: in de moskee-zaal kunnen 25.000 mensen verblijven en op het buitenplein kunnen nog eens 80.000 gelovigen samenkomen. De gebedszaal is 200 meter lang en 100 meter breed, waarmee deze groot genoeg is om de gehele Notre-Dame van Parijs in te plaatsen.
Koning Hassan II had al langer het idee om een grote moskee te bouwen, maar gaf uiteindelijk in de zomer van 1986 de opdracht tot realisatie van het idee met de aankondiging van een inzamelingsactie met het citaat uit de koran: “wie een moskee heeft gebouwd waar de naam van God wordt aangeroepen, de Allerhoogste zal voor hem een huis in het paradijs bouwen”.
Het tijdstip om de inzamelingsactie aan te kondigen was niet toevallig. Het Marokkaanse voetbalteam had namelijk net de achtste finale bij de Wereldkampioenschap voetbal van 1986 te Mexico behaald. De Marokkanen waren dol va vreugde want dit was voor het eerst dat het Marokkaanse elftal zo hoog eindigde. Hassan II wist dit moment goed te gebruiken en vroeg juist op dat moment zijn onderdanen om geld te geven voor de bouw van een moskee in ruil voor een huis in het paradijs.
Dit project bracht enorm veel kosten met zich mee en iedereen moest volgens de koning hieraan bijdragen. Van ambtenaren werd verwacht dat zij een maand salaris zouden afstaan, op winkeliers werd een beroep gedaan voor een gift conform hun inkomen te doen. Landbouwers moesten een heffing betalen om op de markten te mogen staan. Zo konden maar weinig Marokkanen aan de druk om te betalen ontkomen. In ruil voor hun bijdrage kreeg de donateur een getuigschrift. Deze zijn nog bij veel mensen thuis aan de muur of bij winkeliers in hun etalage te vinden.
Uiteraard zag een deel van de ambtenaren hierin de mogelijkheid zichzelf te verrijken. Zo zouden er onder hen een aantal zijn die in rap tijd zelfs miljonair zijn geworden tijdens de inzamelacties, die huis aan huis werden uitgevoerd en waar zelfs de gendarmerie voor werd ingezet.
De totale kosten van de bouw worden geschat op 600 miljoen euro. Dat is een groot bedrag voor een land als Marokko dat al aanzienlijke schulden had en destijds in oorlog was met Polisario in de Westelijk Sahara en een land waarvan een groot deel van bevolking onder armoedegrens leeft.
Toen een Franse journalist Hassan II naar de noodzaak van het realiseren van dit gebouw met een dergelijk kostenplaatje vroeg, werd deze vraag niet beantwoord, maar verwees de koning naar de tijd en de omstandigheden waarin de kathedraal van Notre-Dame in Parijs werd gebouwd.
De Hassan II moskee is gebouwd op de plek van het La piscine Municipale de Casablanca. Dit zwembad werd geopend op 14 juli 1934 en werd in zijn tijd beschouwd als het langste zwembad ter wereld (480 meter lang en 75 meter breed). Maar dit zwembad moest plaats maken voor de droom van de koning.
De keuze voor de stad Casablanca — of Anfa zoals het oorspronkelijk heette — berust waarschijnlijk niet op toeval. Er schuilt wellicht meer achter, want het was hier waar Hassan II als monarch, met veel verzet onder de bevolking werd geconfronteerd. Zoals de enorme protesten tegen zijn regime die in maart 1965 en juni 1981, die met veel geweld werden onderdrukt. Waarbij de militairen er niet voor terugschrokken om met scherp te schieten waardoor er veel doden onder de demonstranten waren te betreuren.
Koning Hassan II kon zich geen lang verblijf in deze zwaar vervuilde industriestad veroorloven, gezien zijn zwakke conditie (waarschijnlijk leed hij aan astma). Dat er toch voor deze stad is gekozen voor het realiseren van deze moskee, had waarschijnlijk meer te maken met het feit dat hij door zijn naam aan de moskee te verbinden een stempel op de stad wilde drukken, de stad die zich het hevigst tegen hem en zijn regime heeft verzet. Door de bouw van de Hassan II moskee, de grootste moskee van Marokko met de hoogste minaret ter wereld.
